کد مطلب:50452 شنبه 1 فروردين 1394 آمار بازدید:261

موانع و مقتضیات اجتماعی











تربیت امری صرفا فردی نیست و بشدت به اموری دیگر وابسته است و روابط اجتماعی، فرهنگ حاكم بر یك جامعه، ارزشها، عادات، آداب و سنن اجتماعی، باورها و رفتارهای اجتماعی نقش مانع یا مقتضی را در تربیت انسانها دارند و هر چه مناسبات و روابط و ارزشها و فرهنگ اجتماعی به سمت تعالی پیش رود، بستر تربیت متعالی انسان بیشتر فراهم می شود و هر چه این امور منحطتر باشد، موانع رشد و تعالی انسان بیشتر می شود و حركت انسان به سمت مقاصد والای انسانی كندتر می گردد. امیرمومنان علی (ع) نقش موانع و مقتضیات اجتماعی را چنان مهم دانسته كه در نامه ای به حارث

[صفحه 68]

همدانی[1] او را از سكونت طولانی در محیطهای اجتماعی نامردمی و به دور از مناسبات انسانی و محیطهای فرورفته در بیدادگریها و غفلتها پرهیز داده و چنین فرموده است:

«و اسكن الامصار العظام فانها جماع المسلمین و احذر منازل الغفله و الجفاء و قله الاعوان علی طاعه الله.»[2] .

در شهرهای بزرگ سكونت كن كه جایگاه فراهم آمدن مسلمانان است و بپرهیز از جایهایی كه در آن (از یاد خدا) غافلند و آنجا كه به یكدیگر ستم می رانند و بر طاعت خدا كمتر یاورانند.

در این بیان امام (ع) اهمیت موانع و مقتضیات اجتماعی در تربیت آدمی بخوبی مشخص شده است و اینكه چگونه مناسبات و روابط اجتماعی سیر تعالی تربیت آدمی را كند یا تند می سازد و از این رو برای فراهم كردن زمینه ی مطلوب تربیت، باید بدان توجه جدی نمود و این خود از رسالتهای مهم تربیت است.


صفحه 68.








  1. حارث بن عبدالله همدانی از خواص اصحاب امیرمومنان علی (ع) و یكی از ده نفر یاران مورد اعتماد آن حضرت بوده است. ذهبی او را از بزرگان علمای تابعین شمرده و از قول ابوبكر بن ابی داود آورده است كه او فقیه ترین مردمان بوده است. درگذشت او را به سال 65 هجری در روزگار حكومت عبدالملك بن مروان نوشته اند. ر. ك: ابوجعفر محمد بن الحسن الطوسی، اختیار معرفه الرجال (رجال الكشی)، صححه و علق علیه و قدم له حسن المصطفوی، انتشارات دانشگاه مشهد، 1348 ش. ص 89، شمس الدین ابوعبدالله محمد بن احمد بن عثمان الذهبی، میزان الاعتدال فی نقد الرجال، تحقیق علی محمد البجاوی، دارالفكر، بیروت ، ج 1، صص 437 -435، قاضی نورالله شوشتری، مجالس المومنین، انتشارات كتابفروشی اسلامیه، تهران، 1354 ش. ج 1، صص 309 -308، عباس بن محمدرضا قمی، منتهی الامال، انتشارات جاویدان، تهران، ج 1، صص 241 -240، السید ابوالقاسم الموسوی الخوئی، معجم رجال الحدیث و تفصیل طبقات الرواه، دارالزهراء، بیروت، 1403 ق. ج 4، صص 197 -196.
  2. نهج البلاغه، نامه ی 69.